شنوندگی فعال با فرزندان در دوره پیش‌نوجوانی و نوجوانی
- مقاله
- سارا اکبری
- 12 دقیقه
شنوندگی فعال با فرزندان در دوره پیش‌نوجوانی و نوجوانی
مناسب برای سنین ۹ تا ۱۸ سال
شنود فعال ارتباط را بهبود می‌بخشد و رابطه‌های مثبتی با فرزندان دوره پیش‌نوجوانی و نوجوانان ایجاد می‌کند.
شنود فعال با اختصاص دادن توجه کامل به فرزندتان آغاز می‌شود.
این فرآیند شامل اجازه دادن به فرزندتان برای صحبت کردن، نشان دادن علاقه‌مندی‌تان، و خلاصه کردن کلمات و احساسات فرزندتان است.
شنود فعال: چیستی و فواید آن
شنود فعال یک مهارت است که می‌توانید از آن برای بهبود ارتباط با فرزندتان استفاده کنید. این بیش از شنیدن صحبتهای فرزندتان است – این به معنای تنظیم کردن افکار و احساسات فرزندتان است.
شنود فعال می‌تواند ارتباط شما را تقویت کند و رابطه شما با فرزندتان را بهبود بخشد. این به این دلیل است که شنود فعال به فرزندتان نشان می‌دهد که شما اهمیت می‌دهید و علاقه‌مند هستید. همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا درباره آنچه در زندگی فرزندتان می‌گذرد، بیاموزید و آن را درک کنید.
با شنود فعال، نیازی نیست که خیلی صحبت کنید. در واقع، هرچه کمتر صحبت کنید، فرصت بیشتری به خود می‌دهید تا بفهمید فرزندتان چه چیزی را بیان می‌کند یا چه پیامی را سعی دارد به شما منتقل کند. این می‌تواند فشار را از شما برای پیدا کردن پاسخ‌ها و حل مشکلات بردارد و همچنین احتمال اینکه فرزندتان از شما بخواهد که نظرتان را بیان کنید، بیشتر می‌کند.
صحبت کردن با شما برای فرآیندهای فکری فرزندتان نیز مفید است. این می‌تواند به فرزندتان کمک کند تا بهتر فکر کند، زیرا به او فرصت می‌دهد تا افکار و احساسات خود را بدون قضاوت یا تصحیح بیان کند.
می توان گفت ارتباط خوب با فرزندتان با گوش دادن خوب شروع می‌شود. و ارتباط خوب، اساس یک رابطه قوی و سالم با فرزندتان است.
برای اینکه یک شنونده فعال برای نوجوانتان باشید، می‌توانید از تکنیک‌ها و روش‌های زیر استفاده کنید:
- به فرزندتان توجه کامل نشان بدهید
وقتی به فرزندتان توجه کامل می‌دهید، پیامی را ارسال می‌کنید که فرزندتان در حال حاضر مهم‌ترین چیز برای شماست. این نشان می‌دهد که شما در دسترس و علاقه‌مند به آنچه او فکر می‌کند، احساس می‌کند و انجام می‌دهد، هستید.نکات زیر را رعایت کنید:- وقتی فرزندتان صحبت می‌کند به او نزدیک شوید:
فاصله فیزیکی خود را با فرزندتان کم کنید. نزدیک شدن به او نشان‌دهنده علاقه و توجه شما به صحبت‌هایش است.
- از تماس چشمی استفاده کنید تا نشان دهید که در حال گوش دادن هستید:
تماس چشمی مستقیم برقرار کنید تا نشان دهید که به صحبتهای او گوش می‌دهید و به آنها اهمیت می‌دهید. این کار همچنین اعتماد به نفس فرزندتان را افزایش می‌دهد.
- از زبان بدن غیرکلامی برای نشان دادن گوش دادن استفاده کنید:
به سمت فرزندتان برگردید و حالت بدنی باز و دوستانه داشته باشید. دست‌ها و پاهایتان را باز نگه دارید و از زبان بدن مثبت استفاده کنید تا نشان دهید که به صحبتهای او علاقه‌مند هستید.
- از حالت‌های چهره‌ای که نشان‌دهنده علاقه و کنجکاوی است، استفاده کنید:
لبخند بزنید، سر تکان دهید و از حالت‌های چهره‌ای استفاده کنید که نشان‌دهنده علاقه و کنجکاوی شما به صحبتهای فرزندتان باشد.
- تلویزیون را خاموش کنید و تلفن همراه و سایر وسایل را کنار بگذارید:
تمام وسایل الکترونیکی که ممکن است حواس شما را پرت کنند، خاموش کنید یا کنار بگذارید. این کار نشان می‌دهد که تمام توجه شما به صحبتهای فرزندتان است.
- اگر افکارتان منحرف شد، ذهن خود را به آنچه فرزندتان می‌گوید، بازگردانید:
اگر در حین گوش دادن حواستان پرت شد، سریعاً ذهن خود را به صحبتهای فرزندتان بازگردانید. تمرکز کامل به صحبتهای او نشان‌دهنده احترام و اهمیت دادن به اوست.
چرا این موارد مهم هستند؟
تقویت ارتباط: توجه کامل نشان می‌دهد که شما به فرزندتان اهمیت می‌دهید و این می‌تواند به تقویت ارتباط و اعتماد بین شما کمک کند.
احساس ارزشمندی: وقتی فرزندتان می‌بیند که شما به صحبتهای او گوش می‌دهید، احساس ارزشمندی و احترام می‌کند.
توسعه مهارت‌های ارتباطی: گوش دادن فعال به فرزندتان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی بهتری را توسعه دهد و یاد بگیرد که چگونه احساسات و افکار خود را به دیگران منتقل کند.
کاهش سوءتفاهم: توجه کامل به صحبتهای فرزندتان می‌تواند از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری کند و به حل بهتر مسائل کمک کند.
- اجازه دهید فرزندتان بدون قطع کردن حرفش صحبت کند
قطع نکردن صحبتهای فرزندتان به معنای این است که شما باید از گفتن چیزهایی که رشته افکار او را قطع می‌کند، خودداری کنید. این شامل پرسیدن سوالات بی‌موقع یا دادن نظرات ناخواسته می‌شود. وقتی فرزندتان صحبت می‌کند، او نیاز دارد که جریان افکارش را بدون وقفه ادامه دهد تا بتواند به درستی احساسات و افکارش را بیان کند.تمرکز بر روی آنچه که فرزندتان می‌گوید، به جای فکر کردن به آنچه که خودتان می‌خواهید بگویید، می‌تواند بسیار مفید باشد. این کار به شما کمک می‌کند تا به طور دقیق بفهمید فرزندتان چه چیزی را می‌خواهد به شما بگوید و دلیل آن چیست. به جای آماده کردن پاسخ یا نظر خود در حین صحبت فرزندتان، سعی کنید به طور کامل گوش دهید و سپس پاسخ دهید. این روش به شما کمک می‌کند که بهتر درک کنید و به فرزندتان نشان دهید که واقعاً به حرف‌های او گوش می‌دهید و او را درک می‌کنید.همچنین، گوش دادن فعال به فرزندتان می‌تواند به تقویت رابطه شما کمک کند. وقتی فرزندتان احساس کند که شما به حرف‌هایش گوش می‌دهید و او را درک می‌کنید، اعتماد بیشتری به شما خواهد داشت و بیشتر تمایل خواهد داشت که با شما درباره مسائل و مشکلاتش صحبت کند. این نوع ارتباط می‌تواند به ایجاد یک محیط حمایتی و اعتمادبخش در خانواده کمک کند، که برای رشد و توسعه سالم فرزندان بسیار مهم است.نکات زیر را رعایت کنید:- تمرکز بر صحبتهای فرزندتان:
به جای فکر کردن به آنچه که قرار است بعداً بگویید، تمرکز خود را بر روی آنچه فرزندتان می‌گوید بگذارید. این کار به شما کمک می‌کند تا بفهمید فرزندتان سعی دارد چه چیزی را به شما بگوید و چرا.
- قطع نکردن صحبت‌ها:
اجازه دهید فرزندتان بدون وقفه صحبت کند. این کار به او اجازه می‌دهد تا افکار و احساسات خود را به طور کامل بیان کند.
- خودداری از پاسخ‌های عجولانه:
به جای پاسخ دادن بلافاصله، صبر کنید تا فرزندتان صحبت‌هایش را تمام کند. این کار نشان می‌دهد که شما به صحبتهای او احترام می‌گذارید و به او فرصت می‌دهید تا همه چیز را بگوید.
- سوالات باز:
از سوالاتی استفاده کنید که به جای قطع کردن، فرزندتان را تشویق به ادامه صحبت کند. به عنوان مثال، “می‌توانی بیشتر توضیح بدهی؟” یا “بعد از آن چه اتفاقی افتاد؟”
چرا این موارد مهم هستند؟
فهم بهتر: تمرکز بر صحبتهای فرزندتان و قطع نکردن او، به شما کمک می‌کند تا بهتر بفهمید که او چه می‌خواهد بگوید و احساساتش را بهتر درک کنید.
تشویق به بازگو کردن: وقتی فرزندتان می‌بیند که شما به او اجازه می‌دهید بدون وقفه صحبت کند، احساس راحتی بیشتری برای بیان افکار و احساسات خود خواهد داشت.
تقویت اعتماد: قطع نکردن صحبتهای فرزندتان نشان‌دهنده احترام به او است و این می‌تواند اعتماد و ارتباط قوی‌تری بین شما ایجاد کند.
کاهش استرس: اجازه دادن به فرزندتان برای بیان افکارش بدون وقفه، فشار را از روی او برای سریع صحبت کردن یا قطع کردن مداوم کم می‌کند.
- نشان دهید که به صحبتهای فرزندتان علاقه‌مند هستید.
نشان دادن علاقه به صحبتهای فرزندتان، می‌تواند باعث شود او احساس کند که شما واقعاً به آنچه که می‌گوید اهمیت می‌دهید. این امر نه تنها به تقویت رابطه شما با فرزندتان کمک می‌کند، بلکه به او احساس ارزشمندی و حمایت نیز می‌دهد.وقتی فرزندتان در حال صحبت است، با تکان دادن سر و استفاده از جملات کوتاه تشویقی مانند “می‌فهمم”، “این سخت به نظر می‌رسد”، یا “این عالی است”، می‌توانید به او نشان دهید که به صحبت‌هایش گوش می‌دهید و به او توجه می‌کنید. این کارها به فرزندتان اطمینان می‌دهد که شما به او توجه دارید و صحبت‌هایش برای شما مهم است.همچنین، وقتی فرصتی برای صحبت پیدا می‌کنید، می‌توانید سوالاتی بپرسید که نشان‌دهنده علاقه شما به موضوع باشد. سوالاتی مانند “و بعد چه اتفاقی افتاد؟” یا “چطور این مسئله را حل کردی؟” نشان می‌دهند که شما نه تنها به صحبتهای فرزندتان گوش می‌دهید، بلکه به جزئیات و ادامه داستان نیز علاقه‌مندید. این نوع سوالات می‌تواند مکالمه را بهبود بخشیده و به فرزندتان کمک کند که احساس کند شنیده و درک می‌شود.این تکنیک‌ها، علاوه بر تقویت رابطه شما با فرزندتان، به او کمک می‌کند تا احساسات و افکار خود را بهتر بیان کند و مهارت‌های ارتباطی‌اش را تقویت کند. نشان دادن علاقه واقعی به صحبتهای فرزندتان، باعث می‌شود که او بیشتر تمایل داشته باشد با شما در مورد مسائل و تجربیاتش صحبت کند و این ارتباط قوی می‌تواند به سلامت روانی و عاطفی او کمک کند.
تکنیک‌هایی برای نشان دادن علاقه به صحبتهای فرزند و اهمیت رعایت آنها
نشان دادن علاقه و توجه به صحبتهای فرزند نه تنها به تقویت ارتباطات والد-فرزند کمک می‌کند، بلکه به رشد روانی و عاطفی سالم کودکان نیز می‌انجامد. در ادامه به تکنیک‌هایی برای نشان دادن این علاقه و دلایل اهمیت آنها پرداخته می‌شود.- نزدیک شدن و ایجاد تماس چشمی:
چگونه: وقتی فرزندتان صحبت می‌کند، به او نزدیک شوید و تماس چشمی برقرار کنید. این کار نشان می‌دهد که شما به طور کامل به او توجه دارید.
چرا مهم است: تماس چشمی ارتباط مستقیم و صمیمانه‌ای را برقرار می‌کند که به فرزند احساس دیده شدن و شنیده شدن می‌دهد.
- استفاده از زبان بدن مثبت:
چگونه: به سمت فرزندتان بچرخید، دست‌هایتان را باز نگه دارید و با تکان دادن سر یا لبخند زدن نشان دهید که گوش می‌دهید.
چرا مهم است: زبان بدن مثبت نشان‌دهنده علاقه و توجه شما به صحبتهای فرزند است و احساس امنیت و راحتی را برای او ایجاد می‌کند.
- پرسیدن سوالات نشان‌دهنده علاقه:
چگونه: سوالاتی بپرسید که نشان‌دهنده علاقه شما به موضوع باشد، مانند “و بعد چه اتفاقی افتاد؟” یا “چطور این مسئله را حل کردی؟”
چرا مهم است: این سوالات نشان می‌دهند که شما به جزئیات اهمیت می‌دهید و می‌خواهید بیشتر درباره افکار و احساسات فرزندتان بدانید.
- بازخوردهای کلامی کوتاه:
چگونه: از عبارات کوتاهی مانند “می‌فهمم”، “این سخت به نظر می‌رسد” یا “عالی است” استفاده کنید.
چرا مهم است: این بازخوردها نشان می‌دهند که شما به صحبتهای فرزندتان گوش می‌دهید و به او اهمیت می‌دهید.
- قطع نکردن صحبت‌ها:
چگونه: بگذارید فرزندتان صحبت‌هایش را بدون وقفه به پایان برساند و سپس پاسخ دهید.
چرا مهم است: قطع نکردن صحبت‌ها نشان‌دهنده احترام به افکار و احساسات فرزند است و او را تشویق به بیان کامل دیدگاه‌هایش می‌کند.
- خاموش کردن دستگاه‌های الکترونیکی:
چگونه: تلویزیون، موبایل و دیگر دستگاه‌ها را خاموش کنید یا کنار بگذارید تا بتوانید به طور کامل بر صحبتهای فرزندتان تمرکز کنید.
چرا مهم است: این کار نشان می‌دهد که صحبتهای فرزندتان برای شما در اولویت است و هیچ چیز دیگری در آن لحظه مهم‌تر نیست.
- بازگشت به موضوع:
چگونه: اگر حواستان پرت شد، سریعاً به صحبتهای فرزندتان بازگردید و تمرکز خود را حفظ کنید.
چرا مهم است: این کار به فرزندتان نشان می‌دهد که شما واقعاً به آنچه که می‌گوید علاقه‌مند هستید و می‌خواهید به طور کامل متوجه صحبت‌هایش شوید.
اهمیت رعایت این موارد:
- تقویت اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی:
وقتی فرزندتان احساس می‌کند که شما به او توجه می‌کنید و به صحبت‌هایش اهمیت می‌دهید، اعتماد به نفسش افزایش می‌یابد و احساس ارزشمندی می‌کند.
- بهبود ارتباطات خانوادگی:
ارتباطات قوی و مثبت میان والدین و فرزندان به تقویت پیوندهای خانوادگی کمک می‌کند و محیطی حمایتی و امن برای رشد و توسعه فرزندان فراهم می‌کند.
- تشویق به بیان احساسات و افکار:
وقتی فرزندان ببینند که شما به صحبت‌هایشان گوش می‌دهید و به آنها علاقه دارید، بیشتر تمایل پیدا می‌کنند تا احساسات و افکار خود را با شما به اشتراک بگذارند. این امر به بهبود سلامت روانی و عاطفی آنها کمک می‌کند.
- بهبود مهارت‌های ارتباطی:
گوش دادن فعال و نشان دادن علاقه به صحبتهای فرزند، به تقویت مهارت‌های ارتباطی او کمک می‌کند و او را به بیان بهتر افکار و احساساتش تشویق می‌کند.
- فهم بهتر نیازها و نگرانی‌ها:
وقتی به صحبتهای فرزندتان گوش می‌دهید، می‌توانید بهتر نیازها و نگرانی‌های او را درک کنید و به موقع و به شیوه‌های مناسب به آنها پاسخ دهید.
- حمایت عاطفی:
نشان دادن علاقه به صحبتهای فرزند، به او احساس حمایت عاطفی می‌دهد که می‌تواند به او کمک کند تا با چالش‌های زندگی بهتر مقابله کند و احساس کند که همیشه کسی برای حمایت از او وجود دارد.
با رعایت این تکنیک‌ها، شما می‌توانید به فرزندتان نشان دهید که به او توجه می‌کنید و به صحبت‌هایش اهمیت می‌دهید. این رفتارها به تقویت رابطه شما و فرزندتان و بهبود سلامت روانی و عاطفی او کمک می‌کنند.
- خلاصه کردن صحبت‌ها و احساسات فرزندتان
این یکی از مراحل کلیدی در گوش دادن فعال است، زیرا نشان می‌دهد که شما به صحبتهای فرزندتان توجه کرده‌اید و سعی در درک او دارید. اغلب وقتی از گوش دادن فعال استفاده می‌کنید و صحبتهای فرزندتان را تکرار می‌کنید، این کار به منزله دعوتی برای صحبت بیشتر است، زیرا فرزندتان احساس می‌کند که شنیده شده است. این کار می‌تواند فرزندتان را تشویق کند که بیشتر توضیح دهد یا درباره افکار و احساساتش بیشتر صحبت کند.
تکنیک‌هایی برای نشان دادن خلاصه کردن صحبت‌ها و احساسات فرزند و اهمیت رعایت آنها
- تکرار کلمات فرزندتان با عبارات خودتان:
چگونه: صحبتهای فرزندتان را با کلمات خودتان تکرار کنید تا نشان دهید که آنچه او گفته را درک کرده‌اید.
مثال: «بگذار ببینم درست فهمیده‌ام. تو ناراحت شدی چون وقتی کیت آن کار را کرد، فکر کردی که او تو را دوست دارد.»
- استفاده از عبارات تأییدی:
چگونه: از عبارات تأییدی مانند «می‌فهمم»، «این سخت به نظر می‌رسد»، یا «می‌توانم بفهمم چرا این احساس را داری» استفاده کنید.
مثال: «می‌فهمم که چرا این موضوع برایت سخت بوده است.»
- پرسیدن سوالات باز:
چگونه: سوالات باز بپرسید که به فرزندتان اجازه دهد بیشتر توضیح دهد.
مثال: «و بعد چه اتفاقی افتاد؟» یا «چطور با این مسئله کنار آمدی؟»
- اجتناب از قضاوت و انتقاد:
چگونه: از عبارات قضاوت‌آمیز یا انتقادی خودداری کنید و به جای آن، بیان‌های خنثی و بدون قضاوت استفاده کنید.
مثال: «تو می‌خواهی تا نیمه‌شب بیرون بمانی» به جای «تو می‌خواهی خیلی دیر بیرون بمانی.»
- بازخورد فعال:
چگونه: به طور فعال به صحبتهای فرزندتان گوش دهید و بازخوردهایی بدهید که نشان دهد شما به طور کامل متوجه صحبتهای او شده‌اید.
مثال: «پس تو احساس کردی که نادیده گرفته شدی وقتی که با دوستانت بیرون رفتی و آنها تو را دعوت نکردند.»
اهمیت رعایت این موارد:
- تقویت اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی:
وقتی فرزندتان احساس می‌کند که شما به او گوش می‌دهید و صحبت‌هایش را درک می‌کنید، اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی‌اش افزایش می‌یابد. این امر به رشد روانی سالم او کمک می‌کند.
- بهبود ارتباطات خانوادگی:
خلاصه کردن صحبت‌ها و احساسات فرزندتان به تقویت پیوندهای خانوادگی و ایجاد یک محیط حمایتی کمک می‌کند. این ارتباطات قوی به بهبود کیفیت زندگی خانوادگی منجر می‌شود.
- تشویق به بیان احساسات و افکار:
وقتی فرزندان ببینند که شما به صحبت‌هایشان گوش می‌دهید و آنها را درک می‌کنید، بیشتر تمایل پیدا می‌کنند تا احساسات و افکار خود را با شما به اشتراک بگذارند. این امر به بهبود سلامت روانی و عاطفی آنها کمک می‌کند.
- بهبود مهارت‌های ارتباطی:
با استفاده از تکنیک‌های خلاصه کردن، فرزندتان مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت می‌کند. این مهارت‌ها شامل توانایی بیان افکار و احساسات به شکل مؤثر و گوش دادن فعال به دیگران است.
- حل مسائل و مشکلات:
خلاصه کردن صحبت‌ها و احساسات فرزندتان به شما کمک می‌کند تا بهتر نیازها و نگرانی‌های او را درک کنید و به موقع و به شیوه‌های مناسب به آنها پاسخ دهید. این کار می‌تواند به حل مسائل و مشکلات کمک کند.
- حمایت عاطفی:
نشان دادن علاقه به صحبتهای فرزند و خلاصه کردن آنها به او احساس حمایت عاطفی می‌دهد. این حمایت به او کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی بهتر مقابله کند و احساس کند که همیشه کسی برای حمایت از او وجود دارد.
در نتیجه، استفاده از تکنیک‌های خلاصه کردن صحبت‌ها و احساسات فرزند، به تقویت ارتباطات، افزایش اعتماد به نفس و بهبود سلامت روانی و عاطفی او کمک می‌کند. این رفتارها نشان‌دهنده احترام و علاقه والدین به فرزندانشان است و می‌تواند محیطی مثبت و حمایتی برای رشد و توسعه سالم فرزندان فراهم کند.
